بررسی تأثیر تيپ شخصيتی سرمایهگذاران بر سوگیریهای رفتاریشان در بورس اوراق بهادار تهران
خلاصه
یکی از مهمترین مباحث مطرحشده در مالی رفتاری از گذشته تاکنون سوگیریهای رفتاری بوده است. سوگیریهای رفتاری اشتباهات سیستماتیکی تعریفشدهاند که در فرایند تصمیمگیری و همچنین هنگام قضاوت روی میدهند.
سوگیریهای رفتاری در بازار، بسیار مشاهده میشوند. برای مثال سرمایهگذاران به تبعیت از یکدیگر و بدون بررسی کافی اقدام به خرید و یا فروش یک سهم خاص مینمایند که بهتبع این رفتار صفهای خرید و یا فروش شکل میگیرد که از مصادیق الگوهای رفتاری خاص حاکم بر بازار است. در پژوهش حاضر هدف شناسایی تعدادی از سوگیریهای (تورشهای) رفتاری متداول در میان سرمایهگذاران بورس اوراق بهادار تهران و تشخیص تیپ شخصیتی آنان از طریق آزمون شخصیت مایرز- بریگز (MBTI) است. این پژوهش راهنمایی برای شناخت بهتر نحوه تصمیمگیری سرمایهگذاران و بهره جستن از این شناخت در جهت اتخاذ تصمیمات سرمایهگذاری بهتر در بازار سرمایه ایران را فراهم مینماید. جهت بررسی ارتباط بین تیپهای شخصیتی سرمایهگذاران و سوگیریهای رفتاری مشخصشده، از آزمون تحلیل واریانس استفاده گردیده است. با استفاده از آزمون دانت نیز تیپهای شخصیتی با بیشترین سوگیری رفتاری و کمترین سوگیری رفتاری مشخصشده است.
جمعآوری دادهها در این پژوهش از طریق پرسشنامه انجامشده و در پایان محققان به این نتیجه رسیدهاند که کلیه فرضیهها (به جزء فرضیه چهارم) تأیید و بین تیپهای شخصیتی و سوگیریهای رفتاری «فرا اعتمادی، باورگرایی، زیان گریزی و دگرگون گریزی» در سرمایهگذاران رابطه معناداری وجود دارد.
١. مقدمه
یافتهها حاکی از آن است که سرمایهگذاران همیشه بهطور منطقی و بدون اریب، همانگونه که مدلهای رایج نشان میدهند، رفتار نمیکنند و این مساله نقطه آغازینی برای پیدایش مالی رفتاری است. پیشینه مالی رفتاری بهطور تقریبی به اوایل دهه هفتاد میلادی بازمیگردد. در کل عرصه ظهور علوم رفتاری در مباحث مالی، یک رویکرد جدید نسبت به مطالعات بازارهای مالی است. این رویکرد به این موضوع میپردازد که برخلاف مباحث و نظریههای مالی استاندارد، گرایشهای رفتاری و شناختی میتواند بر قیمت داراییهای مالی تأثیرگذار باشد. [١١] مالی رفتاری در اصل به دنبال تأثیر فرایندهای روانشناختی در تصمیمگیریهای سرمایهگذاری است. یکی از مهمترین مباحث مطرحشده در مالی رفتاری از گذشته تاکنون سوگیریهای رفتاری بوده است. سوگیریهای رفتاری اشتباهات سیستماتیکی تعریفشدهاند که در فرایند تصمیمگیری و همچنین هنگام قضاوت روی میدهند [١٥]. سوگیریهای رفتاری در بازار، بسیار مشاهده میشوند. برای مثال سرمایهگذاران به تبعیت از یکدیگر و بدون بررسی کافی اقدام به خرید و یا فروش یک سهم خاص مینمایند که بهتبع این رفتار صفهای خرید و یا فروش شکل میگیرد که از مصادیق الگوهای رفتاری خاص حاکم بر بازار است.
شخصیت نیز ازجمله عوامل روانی است که در تمامی رفتارهای انسانی ازجمله سرمایهگذاری، نقش بارز و مشخصی را دارد. چنانچه در مدیریت منابع انسانی نیز یکی از عوامل اساسی و مهم برای تعیین شغل و حرفه افراد است. شخصیت درواقع نیمرخی از تواناییها، قابلیتها و استعدادهای انتسابی و اکتسابی که در ادراک، نگرش و رفتار انسانها نمود مییابد. بهطورکلی صفات شخصیتی ویژگیهای دایمی هستند که فرد در اکثر موارد از خود نشان میدهد. پژوهش حاضر به بررسی تیپ شخصیت سرمایهگذاران در بورس اوراق بهادار و اثرات آن بر نوع سوگیری آنها در سرمایهگذاریهایشان پرداخته و ٥ مورد رایج از انواع سوگیریهای رفتاری را بهعنوان متغیر وابسته و تیپ شخصیتی را نیز بهعنوان متغیر مستقل با استفاده از مدل تیپ شخصیتی مایرز- بریگز موردبررسی قرار داده است. هدف این پژوهش شناخت سوگیریهای رایج، تیپهای شخصیتی سرمایهگذاران و تلاش برای رفع برخی مشکلات و نارساییهای ناشی از الگوهای رفتاری است. مخصوصاً در جامعه ما که ساختارهای خاص فرهنگی و اجتماعی و تاثیر آنها بر رفتارهای فردی و گروهی افراد بهویژه در بازار سرمایه، شناخت تئوریها و مدلهای تحلیلی و شناختی مالی رفتاری را برای فعالان و مسئولان سرمایهگذاری اجتنابناپذیر مینماید.
٢. مبانی و چارچوب نظری تحقیق
هیچ پژوهشی در خلا صورت نمیگیرد، بلکه در ادامه روند علم و حوزه خود قرارگرفته و بخشی از دانش مربوطه را کاملتر میکند. این پژوهش نیز از این امر مستثنا نیست. با این توضیح که بررسیهای صورت گرفته در مالی رفتاری بیشتر با توجه به نوپا بودن و بینا رشتهای بودن آن پژوهشهای وسیعی صورت گرفته ولی هنوز به پیوستگی کامل نظری و پژوهشی نرسیده است. متدولوژی اقتصاد اثباتی در پی درک رفتار انسان و ماهیت وی است؛ یعنی چگونگی رفتار او نه آنطور که باید رفتار کند؛ و این مقوله بهنوعی با مالی رفتاری ارتباط پیدا میکند [٧]. با این مقدمه به بررسی ادبیات و پژوهشها در خصوص مالی رفتاری، سوگیریهای رفتاری و ارتباط ویژگیهای روانی با رفتارهای سرمایهگذاران میپردازیم و به چند مورد آن اشاره میکنیم.
سعدی و قلی پور پژوهشی تحت عنوان «بررسی اثرات شخصیت سرمایهگذاران و خطاهای ادراکی در سرمایهگذاری بورس اوراق بهادار تهران» با نمونهای ٢٠٠ نفری از شرکت بورس اوراق بهادار تهران و با ابزار پرسشنامه بهمنظور بررسی رابطه شخصیت سرمایهگذاران (مدل پنج عاملی بزرگ) با پنج نوع خطاهای ادراکی انجام دادهاند. آنها با استفاده از تحلیل عاملی و همبستگی تلاش کردهاند تا صحت فرضیههای بیانشده مورد آزمون قرار گیرد که از نتایج این پژوهش میتوان به رابطه متقابل قوی بین شخصیتها با خطاهای ادراکی سرمایهگذاران اشاره کرد. آنها خطاهای دسترسی، تصادفی بودن، تشدید تعهد، پس بینی و فرا اعتمادی را موردبررسی قرار دادهاند [٤]. مصطفائی پایاننامه خود را با عنوان «بررسی ارتباط بین تیپهای شخصیتی سرمایهگذاران و سوگیریهای رفتاری» به انجام رسانده است با این سوال که آیا بین تیپهای مختلف شخصیتی و انواع سوگیریهای رفتاری رابطه معناداری وجود دارد یا خیر؟ برای پاسخ به این سوال، وی با شناسایی تعدادی از خطاهای رفتاری متداول در میان سرمایهگذاران عادی بورس اوراق بهادار تهران (دسترسی اطلاعات، دیرپذیری، تداوم وضعیت کنونی، چارچوب شناختی، نماگری، باورگرایی و کوتاه نگری) و سپس با برقراری ارتباط میان تیپهای مختلف شخصیتی و این سوگیریهای رفتاری از طریق نرمافزار SPSS و همچنین آمار توصیفی و استنباطی، نتیجهگیری مینماید که کدام تیپ شخصیت با کدام سوگیری رفتاری ارتباط دارد. در نتیجهگیریهای وی، جز سوگیریهای رفتاری «چارچوب شناختی و کوتاه نگری»، بقیه سوگیریهای رفتاری ذکرشده با تیپ شخصیتی سرمایهگذاران رابطه معناداری دارند [٣]. حسینی چگنی و همکاران در پژوهشی به بررسی رابطه شش سوگیری رفتاری (کوتاه نگری، بهینه بینی، خود اسنادی، توان پنداری، دیرپزی و ابهام گریزی) با تصمیمات سرمایهگذاری سرمایهگذاران در بورس اوراق بهادار تهران طی سالهای ١٣٨٩ تا ١٣٩١ پرداختهاند. هدف این پژوهش آگاهی سرمایهگذاران از این سوگیریها و جلوگیری از انحراف تصمیمات آنها در زمینههای سرمایهگذاری است. یافتههای پژوهش نشان میدهد جز سوگیری رفتاری ابهام گریزی که اثری بر تصمیمات سرمایهگذاران ندارد، بقیه سوگیریهای ذکرشده با تصمیمات سرمایهگذاران رابطه معناداری دارد، [٢]. پمپین و جان لانگو پژوهشی تحت عنوان «الگو و پارادایمی جدید برای کاربرد دانش مالی رفتاری: خلق برنامههای سرمایهگذاری بر اساس جنس و تیپ شخصیتی بهمنظور نتیجهگیری بهتر از سرمایهگذاری»
انجام دادهاند. در این پژوهش ١٠٠ نفر سرمایهگذار با جنسیتهای مختلف به پرسشنامه شخصیتی و همچنین پرسشنامه خطاهای ادراکی پاسخ دادهاند و نتایج حاکی از رابطه قابلملاحظهای بین جنسیت، تیپ شخصیتی و خطاهای ادراکی بوده است [١٦]. پمپین همچنین در کتاب خود تحت عنوان «دانش مالی رفتاری و مدیریت دارایی» به بررسی ماهیت دانش مالی رفتاری با تاکید بر کاربرد آن در زمینه مدیریت داراییهای مالی و خطاهای سرمایهگذاری بهصورت مجزا میپردازد و ضمن ارائه تعریفی از مالی رفتاری و تاریخچه شکلگیری آن، در بیست فصل خطاهای ادراکی را بهصورت کامل موردمطالعه قرار میدهد. [١٥]. مایفیلد و همکاران در پژوهشی با عنوان «تیپ شخصیتی و مدیریت سرمایهگذاری» به بررسی رابطه بین سرمایهگذاری بلندمدت یا کوتاهمدت با تیپ شخصیتی سرمایهگذاران پرداختهاند. آنها با استفاده از پرسشنامه شخصیتی پنج عاملی بزرگ و الگوی معادلات ساختاری (SEM) به این نتیجه رسیدهاند که افرادی که شخصیت آنها برونگرا است تمایل به سرمایهگذاری کوتاهمدت دارند و بالعکس افرادی که درونگرا و یا ریسک گریز هستند، از این کار گریزانند [١٠]. پان با همکاری استتمن در پژوهشی با عنوان «پرسشنامههایی برای سنجش تحمل ریسک، پشیمانی فرا اعتمادی و دیگر گرایشهای سرمایهگذار» به بررسی روشهای موجود در شناسایی ویژگیهای سرمایهگذاران میپردازند. آنها راهکاری جامع برای سنجش ویژگیهای تأثیرگذار سرمایهگذاران در تصمیماتشان ارائه میدهند و به این نتیجه میرسند که افرادی باتحمل ریسک بالا، گرایش به فرا اعتمادی و همچنین تمایل به بیشینهسازی و سطح بالایی از اعتماد به دیگران دارند. بهطورکلی مردان بیشتر از زنان ریسکپذیرتر و جوانان نسبتاً بیشتر از افراد میانسال ریسک را تحمل میکنند. آنها درنهایت راهکارهایی را برای کمبودهای موجود در پرسشنامهها با نظرسنجی از ٢٥٠٠ نفر ارائه میدهند [١٢]. پژوهشگران مذکور همچنین در پژوهش دیگری با عنوان «سنجش شخصیت سرمایهگذار با پرسشنامه سرمایهگذاری» به بررسی رابطه بین شخصیت و تحمل ریسک، فرا اعتمادی، بیشینهسازی، پشیمان گریزی، رضایت از زندگی و نسبت دادن موفقیت به شانس و مهارت پرداختهاند. آنها به این نتیجه رسیدهاند که کسانی که تحمل ریسکشان بالاست، بیشتر در بین کسانی قرار دارند که سطوح بالای برونگرایی را دارند ولی در بین افرادی با سطح بالای محافظهکاری این امر کمتر است. همچنین فرا اعتمادی در بین کسانی که سطوح بالایی از برونگرایی را دارند رایجتر است. آنها اهمیت این ارتباطات بررسیشده را برای مدیران سرمایهگذاری به دلیل شناخت روحیات مشتریانشان بسیار بالا میدانند [١٣]. کیماز و همکاران در پژوهشی تحت عنوان «سوگیریهای رفتاری خبرگان مالی» در بازار ترکیه، با بررسی ٢٠٦ خبره مالی به نتایج قابلتوجهی دست یافتند. آنها یافتند زمانی که خبرگان در شرکتهای داخلی سرمایهگذاری میکنند، ریسکپذیری بیشتری دارند (سوگیری جغرافیایی). همچنین آنها به این نتیجه رسیدند که خبرگان جوان، با سطح سواد کمتر و ریسک گریز تر نسبت به بقیه خبرگان تمایل بیشتری دارند تا در داراییهای کم ریسک سرمایهگذاری کنند [٩].
فرضیههای پژوهش
· فرضیه اول: بین «ابعاد شخصیت» و سوگیریهای رفتاری در سرمایهگذاران بورس اوراق بهادار رابطه معناداری وجود دارد.
· فرضیه دوم: بین «ابعاد شخصیت» و سوگیری رفتاری «فرا اعتمادی» در سرمایهگذاران بورس اوراق بهادار رابطه معناداری وجود دارد.
· فرضیه سوم: بین «ابعاد شخصیت» و سوگیری رفتاری «باورگرایی» در سرمایهگذاران بورس اوراق بهادار رابطه معناداری وجود دارد.
· فرضیه چهارم: بین «ابعاد شخصیت» و سوگیری رفتاری «حساب داری ذهنی» در سرمایهگذاران بورس اوراق بهادار رابطه معناداری وجود دارد.
· فرضیه پنجم: بین «ابعاد شخصیت» و سوگیری رفتاری «زیان گریزی» در سرمایهگذاران بورس اوراق بهادار رابطه معناداری وجود دارد.
· فرضیه ششم: بین «ابعاد شخصیت» و سوگیری رفتاری «دگرگون گریزی» در سرمایهگذاران بورس اوراق بهادار رابطه معناداری وجود دارد.
٣. روششناسی تحقیق
از جنبه هدف پژوهشی، این مطالعه کاربردی است. از جنبه ماهیت و روش نیز توصیفی و پیمایشی است که شامل مجموعه روشهایی است که هدف آنها توصیف سوگیریهای رفتاری در میان سرمایهگذاران عادی در بازار سرمایه ایران میباشد. سرمایهگذاران با آگاهی به سوگیریهای رفتاری خود میتوانند گامی در جهت بهبود آنها بردارند تا از اشتباهات سیستماتیک در تصمیمات خود جلوگیری نمایند.
در این پژوهش متغیر مورداستفاده برای تیپ شخصیتی دارای مقیاس اسمی بوده و برای متغیرهای مربوط به سوگیریهای رفتاری از طیف لیکرت استفادهشده است. یکی از روشهای آماری مورداستفاده برای این نوع متغیرها با این مقیاسها، استفاده از آزمون تحلیل واریانس میباشد که متغیر تیپ شخصیتی و عوامل آن را بهعنوان فاکتور و عامل در نظر گرفته و تفاوت بین تیپهای شخصیتی مختلف در سوگیریهای رفتاری را موردبررسی قرار میدهد. پسازاینکه آزمون تحلیل واریانس انجامشده و اختلاف معنیداری بین گروهها مشاهده شد، از آزمون دانت برای پیدا کردن گروههای متفاوت استفادهشده است. ازآنجاییکه تعداد گروهها زیاد است استفاده از آزمونهایی مثل توکی و LSD با توجه به حجم زیاد مقایسه بین گروهها مناسب به نظر نمیآید زیرا این آزمونها گروهها را دوبهدو باهم مقایسه میکنند، درصورتیکه در آزمون دانت یک گروه بهعنوان گروه کنترل انتخابشده و بقیه گروهها نیز بر اساس این گروه کنترل سنجیده میشوند و در صورت داشتن اختلاف معنیدار، توسط این آزمون مشخص میشوند.
با توجه به این مساله که پژوهش موردنظر برای بررسی ارتباط بین تیپهای شخصیتی با سوگیریهای رفتاری انجامشده است درنتیجه افرادی که تجربه سرمایهگذاری در بورس را داشته باشند بهعنوان جامعه آماری شناخته میشوند. با این حساب تمامی افراد سرمایهگذار در بورس، مؤسسات مالی، صندوقهای سرمایهگذاری، موسسات تامین سرمایه و کارگزاران سازمان بورس اوراق بهادار جزو جامعه آماری میباشند و ازآنجاییکه سؤالات از نوع چند ارزشی با مقیاس فاصلهای (میانگین پذیر) است و حجم جامعه نامحدود میباشد، با بهکارگیری فرمول نمونهگیری، ١٣٤ نفر به روش نمونهگیری تصادفی ساده باید انتخاب شوند. همچنین روش نمونهگیری در این تحقیق بهصورت نمونهگیری تصادفی ساده میباشد.
ابزار جمعآوری داده
برای جمعآوری دادهها از دو پرسشنامه استفادهشده است. برای بررسی تیپ شخصیتی از پرسشنامه ٦٠ سوالی استاندارد مایرز-بریگز استفادهشده است که این پرسشنامه افراد را به ١٦ دسته کلی تقسیم میکند. برای بررسی سوگیریهای رفتاری نیز پرسشنامهای با ٥ متغیر مکنون و سوگیریهای رفتاری (فرا اعتمادی، باورگرایی، حساب داری ذهنی، زیان گریزی و دگرگون گریزی) مورداستفاده قرارگرفته است.
متغیرها و نحوه اندازهگیری
سوگیریهای رفتاری اشتباهات نظاممند و سیستماتیکی تعریفشدهاند که در فرایند تصمیمگیری و قضاوت روی میدهند. در بحث سرمایهگذاری خطا و اشتباه موجب از دست رفتن سرمایه و یا حداقل کاهش بازدهی میگردد [١٥]. در این بخش به بیان ٥ نوع از سوگیریهای مطرحشده در قالب این تقسیمبندی خواهیم پرداخت
فرا اعتمادی
فرا اعتمادی یا اعتماد بیشازحد به خود در یک بیان کلی میتواند بهعنوان یک اعتقاد بیاساس در مورد تواناییهای شناختی، قضاوتها و استدلال شهودی فرد خلاصه شود. این افراد در مورد تواناییهایی ازجمله قدرت پیشبینی، ادراک اطلاعاتی و دانش خود اغراق میکنند، بهعبارتدیگر به تواناییها و دانش خویش اعتماد بیشازحد دارند [٥].
حساب داری ذهنی
عبارت است از تمایل افراد به کدگذاری، طبقهبندی و ارزیابی پیامدهای اقتصادی از طریق گروهبندی امتیازات آنها در مجموعهای از حسابهای ذهنی. بهعبارتدیگر سرمایهگذاران مایلاند هریک از اجزای پرتفوی سرمایهگذاری خویش را بهطور جداگانهای بررسی کنند. این موضوع میتواند به تصمیمات ناکارایی منجر گردد [١].
باورگرایی
باورگرایی نوعی ادراک گزینشی است که بر ایدههایی تاکید میکند که موید باورهای ما باشد و در مقابل هر آنچه را که با نظرات ما در تضاد است، بیاهمیت جلوه میدهد [١٥]. پژوهشهای زیادی صورت گرفته و این موضوع را مورد تایید قرار داده که افراد به اطلاعاتی که آنها را تایید میکنند، وزن بیشتری میدهند. زیرا کنار آمدن با شواهدی که موید نظرات هر فرد هستند، برای وی راحتتر است تا کنار آمدن با شواهدی که در تناقض با نظرات وی است [٨].
زیان گریزی
این سوگیری رفتاری بخشی از یافتههای نظریه چشمانداز است. مبنی بر اینکه تمایل افراد به پرهیز از زیان بیشتر از کشش آنها به سمت کسب سود است. زیان گریزی موجب میشود افراد سرمایهگذاریهای زیان ده خود را حفظ کرده و در فروش سرمایهگذاریهای موفقیتآمیز خود تعجیل کنند [١٥].
دگرگون گریزی
خطای دگرگون گریزی خطای احساسی است که افراد را تشویق و ترغیب میکند تا چیدمان گزینههای انتخاب را بهگونهای انجام دهند تا منجر به انتخابی شود که شرایط فعلی (وضع موجود) را تایید کند. خطای دگرگون گریزی و زیان گریزی اغلب باهم ترکیبشده و نتیجه آنیک گرایش کلی است که موجب میشود افراد ترجیح دهند که همهچیز همانطور که هست باقی بماند، حتی اگر این سکون هزینهبر باشد [١٥].
تیپ شخصیتی
درک و پیشبینی اعمال و رفتارهای خود و دیگران از نظر شخصی، اجتماعی و از نظر خانوادهها، دوستان و متخصصان روانشناسی اهمیت زیادی دارد. ازاینرو ارزیابی شخصیت و این اعمال و رفتارها موردتوجه قرار میگیرد [١٧]. از نظریههای معروف شخصیت، نظریه شاخص مایرز- بریگز است که بهوسیله پیتر مایرز، ایزابل بریگز مایرز و مادرشان کاتلین بریگز در دهه ١٩٦٠ توسعه دادهشده است. این شاخص بر این ایده استوار است که افراد را میتوان در چهار بعد اساسی طبقهبندی نمود که عبارتاند از:
بعد برونگرا (E)– درونگرا (I)
بعد حسی (S)– شهودی (N)
بعد احساسی (F)– منطقی (T)
بعد منظم (J)– منعطف (P)
تعریف هرکدام از مفاهیم فوق را میتوان اینگونه بیان نمود:
الف ) درونگرایی- برونگرایی: نشانگر نوع گرایش فرد به زندگی است؛
ب ) حسی - شهودی: منعکسکننده نحوهی ادراکهای فرد است؛
ج ) احساسی - منطقی: مربوط به مبانی قضاوتهای شخصی است؛
د) منظم - منعطف: نشاندهنده نحوه تصمیمگیری در برابر جهان بیرونی است [١٧].
به کار بردن همه ترکیبات بالا به ١٦ تیپ شخصیتی مجزا منجر میشود.
٤. تجزیهوتحلیل دادهها و آزمون فرضیهها
جداول ١ و٢، آمارههای توصیفی متغیرهای پژوهش را نشان میدهند.
روایی و پایایی پرسشنامه:
روایی پرسشنامه مورداستفاده برای سوگیریهای رفتاری سرمایهگذاری موردبررسی توسط متخصصان رفتاری و مالی قرار گرفت و اصلاحات این پرسشنامه با توجه نظرات کارشناسان این حوزه انجام شد. برای بررسی پایایی پرسشنامه از روش آلفای کرونباخ استفاده شد بدینصورت که ابتدا این پرسشنامه بین ٣٠ نفر پخش گردید و پس از به دست آوردن پایایی ٧٤/٠ با روش آلفای کرونباخ و مناسب بودن این مقدار آلفا، پرسشنامه بین بقیه افراد نمونه نیز پخش گردید.
برای توصیف ویژگیهای جمعیت شناختی از روشهای آماری توصیفی و برای بررسی فرضیههای پژوهش از آزمون تحلیل واریانس استفادهشده است. همچنین برای بررسی میزان نرمال بودن توزیع دادهها از روش ضریب کشیدگی و چولگی استفادهشده است. ازآنجاییکه ضریب چولگی تمامی متغیرهای موردبررسی بین ٢- تا ٢+ بود، در نتیجه میتوان نتیجه گرفت که توزیع دادهها نرمال بوده و میتوان از روشهای آماری پارامتریک استفاده کرد.
پس از اجرای آزمون ANOVA مقادیر معناداری برای هر یک از سوگیریهای رفتاری به دست آمد. در این آزمونها تیپ شخصیتی افراد را بهعنوان عامل در نظر گرفتیم و میانگین ١٦ گروه مختلف با تیپ شخصیتیهای مختلف را در هر یک از سوگیریهای رفتاری سنجیدیم. نتایج آزمون با توجه به جدول آزمون تحلیل واریانس بهصورت زیر است.
فرضیه اول:
بین «ابعاد شخصیت» و سوگیریهای رفتاری در سرمایهگذاران بورس اوراق بهادار رابطه معناداری وجود دارد.
مطابق با جدول ٣، مقدار عددی معنیداری برای سوگیریهای رفتاری ٠٠.٠=sig به دست آمد، آز آنجایی که این مقدار از سطح معنیداری استاندارد (٠,٠٥) کمتر میباشد، بنابراین فرضیه اول در سطح اطمینان ٩٥٪ تأییدشده و بین «ابعاد شخصیت» و سوگیریهای رفتاری در سرمایهگذاران بورس اوراق بهادار رابطه معناداری وجود دارد.
فرضیه دوم:
بین «ابعاد شخصیت» و سوگیری رفتاری فرا اعتمادی در سرمایهگذاران بورس اوراق بهادار رابطه معناداری وجود دارد.
مطابق با جدول ٣، مقدار عددی معنیداری برای سوگیری رفتاری فرا اعتمادی ٠٠.٠=sig به دست آمد، آز آنجایی که این مقدار از سطح معنیداری استاندارد (٠,٠٥) کمتر میباشد، بنابراین فرضیه دوم در سطح اطمینان ٩٥٪ تأییدشده و بین «ابعاد شخصیت» و سوگیری رفتاری فرا اعتمادی در سرمایهگذاران بورس اوراق بهادار رابطه معناداری وجود دارد.
فرضیه سوم:
بین «ابعاد شخصیت» و سوگیری رفتاری باورگرایی در سرمایهگذاران بورس اوراق بهادار رابطه معناداری وجود دارد.
مطابق با جدول ٣، مقدار عددی معنیداری برای سوگیری رفتاری باورگرایی ٠٠.٠=sig به دست آمد، آز آنجایی که این مقدار از سطح معنیداری استاندارد (٠,٠٥) کمتر میباشد، بنابراین فرضیه سوم در سطح اطمینان ٩٥٪ تأییدشده و بین «ابعاد شخصیت» و سوگیری رفتاری باورگرایی در سرمایهگذاران بورس اوراق بهادار رابطه معناداری وجود دارد.
فرضیه چهارم:
بین «ابعاد شخصیت» و سوگیری رفتاری حساب داری ذهنی در سرمایهگذاران بورس اوراق بهادار رابطه معناداری وجود دارد. مطابق با جدول ٣، مقدار عددی معنیداری برای سوگیری رفتاری حساب داری ذهنی ٢٦٠.٠=sig به دست آمد، آز آنجایی که این مقدار از سطح معنیداری استاندارد (٠,٠٥) بیشتر است، بنابراین فرضیه چهارم در سطح اطمینان ٩٥٪ رد شده و بین «ابعاد شخصیت» و سوگیری رفتاری حساب داری ذهنی در سرمایهگذاران بورس اوراق بهادار رابطه معناداری وجود ندارد.
فرضیه پنجم:
بین «ابعاد شخصیت» و سوگیری رفتاری زیان گریزی در سرمایهگذاران بورس اوراق بهادار رابطه معناداری وجود دارد.
مطابق با جدول ٣، مقدار عددی معنیداری برای سوگیری رفتاری زیان گریزی ٠١٣.٠ =sig به دست آمد، آز آنجایی که این مقدار از سطح معنیداری استاندارد (٠,٠٥) کمتر میباشد، بنابراین فرضیه پنجم در سطح اطمینان ٩٥٪ تأییدشده و بین «ابعاد شخصیت» و سوگیری رفتاری زیان گریزی در سرمایهگذاران بورس اوراق بهادار رابطه معناداری وجود دارد.
فرضیه ششم:
بین «ابعاد شخصیت» و سوگیری رفتاری دگرگون گریزی در سرمایهگذاران بورس اوراق بهادار رابطه معناداری وجود دارد.
مطابق با جدول ٣، مقدار عددی معنیداری برای سوگیری رفتاری دگرگون گریزی ٠١٣.٠=sig به دست آمد، آز آنجایی که این مقدار از سطح معنیداری استاندارد (٠,٠٥) کمتر است، بنابراین فرضیه ششم در سطح اطمینان ٩٥٪ تأییدشده و بین «ابعاد شخصیت» و سوگیری رفتاری دگرگون گریزی در سرمایهگذاران بورس اوراق بهادار رابطه معناداری وجود دارد.
شناسایی تیپهای شخصیتی با بیشترین و کمترین سوگیری رفتاری
در این پژوهش ما در هر سوگیری رفتاری دو گروه کنترل بکار گرفتیم. گروه با بیشترین میانگین و گروه با کمترین میانگین در هر سوگیری رفتاری بهعنوان متغیر کنترل در نظر گرفته شد و سپس با استفاده از آزمون دانت گروهها با بیشترین سوگیری رفتاری و کمترین سوگیری رفتاری مشخص شد. آزمون دانت همگروههای هر گروه کنترل را مشخص میکند.
آزمون دانت برای سوگیری رفتاری فرا اعتمادی: با توجه به میانگینهای بهدستآمده گروه ISFJ دارای کمترین میانگین بوده و این گروه را بهعنوان گروه کنترل در آزمون دانت قراردادیم. خروجی این آزمون در نرمافزار Minitab نشان میدهد گروههای INFP,ESTP دارای کمترین سوگیری رفتاری فرا اعتمادی هستند. گروه ENFP دارای بیشترین میانگین در این سوگیری رفتاری بود و آن را بهعنوان گروه کنترل در آزمون دانت قراردادیم. خروجی این آزمون در نرمافزار Minitab نشان میدهد گروههایINFJ, ISFP,ENFP, ENFJ, ENTJ, ENTP, ESFJ, ESFP,ESTJ,ISTJ دارای بیشترین سوگیری رفتاری فرا اعتمادی میباشد.
آزمون دانت برای سوگیری رفتاری باورگرایی: با توجه به میانگینهای بهدستآمده گروه ISFJ دارای کمترین میانگین بوده و این گروه را بهعنوان گروه کنترل در آزمون دانت قراردادیم خروجی این آزمون در نرمافزار Minitab نشان میدهد گروه ISFJ دارای کمترین سوگیری رفتاری باورگرایی هستند. گروه ENFP دارای بیشترین میانگین در این سوگیری رفتاری بود و آن را بهعنوان گروه کنترل در آزمون دانت قراردادیم خروجی این آزمون در نرمافزار Minitab نشان میدهد گروههای ISTJ,ISFP,ENTP, ENTJ,ESFP,ESFJ,ENFP دارای بیشترین سوگیری رفتاری باور گرایی میباشد.
آزمون دانت برای سوگیری رفتاری زیان گریزی: با توجه به میانگینهای بهدستآمده گروه INTP دارای کمترین میانگین بوده و این گروه را بهعنوان گروه کنترل در آزمون دانت قراردادیم خروجی این آزمون در نرمافزار Minitab نشان میدهد گروه INTP دارای کمترین سوگیری رفتاری زیان گریزی هستند. گروه ISFP دارای بیشترین میانگین در این سوگیری رفتاری بود و آن را بهعنوان گروه کنترل در آزمون دانت قراردادیم خروجی این آزمون در نرمافزار Minitab نشان میدهد گروههای ISTP,INTJ, ISFP,ESTP,ENTJ دارای بیشترین سوگیری رفتاری زیان گریزی میباشد.
آزمون دانت برای سوگیری رفتاری دگرگون گریزی: با توجه به میانگینهای بهدستآمده گروههای ESTJ,INFP ENTJ, دارای کمترین میانگین بوده و این گروهها را بهعنوان گروه کنترل در آزمون دانت قراردادیم خروجی این آزمون در نرمافزار Minitab نشان میدهد گروههای INFP,ENTJ,ESTJ دارای کمترین سوگیری رفتاری دگرگون گریزی هستند. گروه ENFJ دارای بیشترین میانگین در این سوگیری رفتاری بود و آن را بهعنوان گروه کنترل در آزمون دانت قراردادیم خروجی این آزمون در نرمافزار Minitab نشان میدهد گروههای ESFJ,ENTP,ENFP,ENFJ,ISTJ ISFJ,INFJ,ESFP, دارای بیشترین سوگیری رفتاری دگرگون گریزی میباشد.
با توجه به رد فرضیه وجود رابطه معنادار بین ابعاد شخصیت و سوگیری رفتاری حساب داری ذهنی، لذا از آزمون دانت برای سوگیری رفتاری حساب داری ذهنی استفاده نمیکنیم.
٥. نتیجهگیری و پیشنهادها
تجزیهوتحلیل دقیق و نتیجهگیری درست از دادهها و اطلاعات جمعآوریشده، بدین دلیل که مبنایی برای برنامهریزیهای آتی در سازمانها، مراکز دانشگاهی و یا جامعه موردپژوهش قرار میگیرند، از اهمیت بیشتری برخوردار میباشند.
رابطه بین ابعاد شخصیت و سوگیریهای رفتاری سرمایهگذاران بررسیشده در این پژوهش مورد تأیید قرار گرفت. به عبارتی سوای سوگیریهای مختلف، در حالت کلی میان تیپ شخصیتی سرمایهگذاران و سوگیریهای رفتاری رابطه معناداری وجود دارد. سرمایهگذاران میتوانند با شناخت تیپ شخصیتی خود و همچنین آگاهی از سوگیریهای رفتاریشان اقداماتی جهت رفع این مشکلات انجام دهند. بهطورکلی از شش فرضیهای که مدنظر پژوهشگر بود با توجه به نتایج پنج فرضیه تأییدشده است و یکی از فرضیات رد شد. نتایج فرضیات فوق، با نتایج مطالعاتی که پمپین، جان لانگو و همچنین مصطفائی در زمینه شخصیت و تأثیر آن بر روی خطاهای رفتاری سرمایهگذاران انجام داده بودند، مطابقت دارد. نتایج نشان میدهد بین تیپ شخصیتی افراد و سوگیری رفتاری فرا اعتمادی رابطه وجود دارد. سرمایهگذارانی که این سوگیری رفتاری را دارند، بیشازاندازه به تواناییهای خود اعتماد دارند و در مورد قضاوتهای خود خیلی مطمئن هستند.
برای بهبود این وضعیت، پیشنهاد میگردد این سرمایهگذاران عملکرد تاریخی چند سال اخیر خود را مرور کرده و با واقعیت روبرو شوند، همچنین مراجعه به مشاورین مالی کمک زیادی به تعدیل اعتماد بیشازحد خواهد کرد.
فرضیه سوم یعنی رابطه بین ابعاد شخصیت و سوگیری رفتاری باورگرایی در سرمایهگذاران بورس اوراق بهادار بررسیشده در این پژوهش مورد تأیید قرار گرفت. بنابراین توصیه میشود افرادی که تیپ شخصیتی آنها بیشتر در معرض این سوگیری قرار دارد، به این مساله اهمیت فروانی دهند و پس از تشخیص این سوگیری، در جستجوی اطلاعاتی باشند که میتواند تصمیمات سرمایهگذاری آنها را تحت تاثیر قرار داده و منجر به رد و یا پذیرش آنها شود (نه اینکه فقط موردپذیرش آنها شود). همچنین افرادی که بدون دلایل منطقی به سهمی علاقهمندی نشان میدهند، حتما باید توجه کنند که اطلاعات، اخبار و دادههای ناخوشایند آن سهم را نیز مورد بررسی قرار داده و از آن غافل نشوند.
بر اساس نتایج آماری فرضیه چهارم رد شده است و هیچ ارتباطی بین ابعاد شخصیت و سوگیری رفتاری حساب داری ذهنی یافت نشد. نتایج همچنین نشان میدهد بین تیپ شخصیتی افراد و سوگیری رفتاری زیان گریزی رابطه معناداری وجود دارد. بنابراین توصیه میشود افرادی که تیپ شخصیتی آنها بیشتر در معرض این سوگیری قرار دارد، پس از انجام آزمونهای لازم، در صورت داشتن این سوگیری رفتاری با بررسیها و مطالعات لازم درباره سهام مختلف در شرایط زمانی معین تصمیمگیری نمایند و صرف سودده بودن سهام آنها را سریعتر نفروشند و یا در هنگام ضرر، از نگهداری بیمورد سهام برای جلوگیری از زیان اجتناب نمایند.
فرضیه ششم یعنی رابطه بین ابعاد شخصیت و سوگیری رفتاری دگرگون گریزی در سرمایهگذاران بورس اوراق بهادار بررسیشده در این پژوهش مورد تأیید قرار گرفت. سوگیری رفتاری دگرگون گریزی و زیان گریزی اغلب باهم ترکیبشده و نتیجه آنیک گرایش کلی است که موجب میشود افراد ترجیح دهند که همهچیز همانطور که هست باقی بماند، بنابراین توصیههای لازم در بخش زیان گریزی در این بخش نیز قابلاستفاده میباشد.
با توجه به نتایج پژوهش حاضر پیشنهادهای ذیل برای پژوهشهای آتی ضروری به نظر میرسد.
١-ارتباط مدلهای دیگر شخصیت شناسی نظیر تیپ نمای شخصیتی DISC با سوگیریهای رفتاری بررسی شود.
٢- سوگیریهای رفتاری دیگری همچون توان پنداری، دیر پذیری و ... که میتوانند بر رفتار سرمایهگذاران تاثیر بگذارند، موردبررسی قرار گیرد.
٣- نحوه تغییر عکسالعمل افراد در طول زمان بررسی شود. به عبارتی پاسخ به این پرسش که «آیا سوگیریها نسبتاً پایدار و ریشهدار هستند؟» میتواند موضوع دیگری برای پژوهشهای آتی در این زمینه باشد.
٤- رابطه عوامل دیگری از قبیل سن، درآمد، جنسیت، نتایج سرمایهگذاری قبلی و ... با سوگیریهای رفتاری موردبررسی قرار گیرد.
- شخصیت شناسی
- مایرزبریگز
- سرمایه گذاری
- برونگرا
- درونگرا
- آزمون شخصیت شناسی
- خودشناسی
- پرسشنامه
دیدگاهها
Imannatow
Bayer [url=https://newfasttadalafil.com/]cialis online india[/url] Hdomak BELIEFS AND TRADITIONS TO The Alchemists LCHEMY CAN BE DIFFICULT TO PIN DOWN. canadian pharmacy cialis 20mg Vbffys Aomdxc Getting Viagra Overnight https://newfasttadalafil.com/ - cialis online pharmacy
Brigida
Временная регистрация в Москве
1402-04-06BradyDusy
lana pa 5000 kronor
toprol without prescription
cheapest lasix 100mg cost of lasix lasix 100 mg pills
irbesartan without a prescription
levaquin united states levaquin 750mg australia levaquin 250mg price
where to buy clozapine
levofloxacin united kingdom levofloxacin 750 mg no prescription levofloxacin cheap
mestinon 60 mg prices
lasix uk lasix over the counter lasix for sale
KevinSoype
interesting post _________________ [URL=http://ipl.bk-info198.space/2314.html]आईपीएल आरआर ने खिलाड़ियों को 2023 में रिटेन किया[/URL]
Adamunalk
Бесподобный топик, мне очень нравится ))))
EdwardLit
tor markets 2023 darknet markets 2023
AndrewRooca
the dark internet dark market 2023
KazinoLV
Atverti tiessaistes kazino https://playervibes.lv/kazino-operatori-filipinas-pec-pagcor-rikojuma-pieslegs-siksnu/ tas ir tiessaistes platformas, kas piedava speletajiem iespeju piedalities dazadas azartspeles, piemeram, automatos, rulete, blekdzeka un pokera speles. Latvija pastav vairakas tiessaistes kazino, kas piedava plasu spelu klastu un dazadas pievilcigas bonusa piedavajumus speletajiem.
AndrewRooca
tor link search engine darknet credit card market [url=https://cypheronionmarket.com/ ]dark markets mexico [/url]
RobertBup
wiki darknet market dark web drugs nz [url=https://world-darkweb.com/ ]dark markets canada [/url]
Devinveift
Abacus Market url deep web links reddit [url=https://worldmarket-linkk.com/ ]dark web address list [/url]
WillisExali
darknet market oz adresse onion [url=https://darkmarketcypher.com/ ]brucelean darknet market [/url]
WillisExali
darknet markets norge reddit darknet market list 2023 [url=https://darkmarketcypher.com/ ]how to access the black market [/url]
RonaldZet
darknet serious market hidden marketplace [url=https://dark-market-world.com/ ]Cocorico link [/url]
RonaldZet
dark markets thailand tor link search engine [url=https://darkweb-world.com/ ]darknet onion links drugs [/url]
XdfAbpoLorgt
Apes platform for [url=https://nft-monkey2.info/index.php/2023/04/26/monkey-nft/]Monkey NFT[/url] here!
Purviems
Purvciems is a neighbourhood in the Vidzeme Suburb of Riga https://social.msdn.microsoft.com/Profile/Purvciems Explore the best of Purvciems! Whether you want to experience the city like a tourist or follow the locals, check out this great resource for your trip.
AlbertZeque
fake id onion dark web site list [url=https://heineken-drugsonline.com/ ]dark web drugs nz [/url]
BrettGow
darknet market busts what darknet markets are still up [url=https://darkwebworldmarket.com/ ]history of darknet markets [/url]
Everettkek
darknet live stream site darknet liste [url=https://world-darkwebmarket.com/ ]drugs dark web reddit [/url]
AlbertZeque
darknet guns market deep deep web links [url=https://heineken-drugs-market.com/ ]deep onion links [/url]
Stanleykerry
darknet drug markets alphabay market onion link [url=https://heineken-onlinedrugs.com/ ]dark web prostitution [/url]
Davidgyday
drugs from darknet markets onion links 2023 [url=https://heinekendrugsmarket.com/ ]darknet market url [/url]
ErnestNax
onion seiten 2023 dark web store [url=https://cypherdarkmarketx.com/ ]buy real money [/url]
Baahoulk
what are darknet drug markets dynabolts pills [url=https://darkweb-heineken.com/ ]monero darknet markets [/url]
JimmyRok
tor market url redit safe darknet markets [url=https://worldmarketdrugsonline.com/ ]how to get on the dark web android [/url]
JimmyRok
deep web weed prices project versus [url=https://worldonlinedrugs.com/ ]how to access the black market [/url]
Devinveift
darknet list how to create a darknet market [url=https://worldmarket-linkk.com/ ]exploit market darknet [/url]
Devinveift
darknet market iphone links the hidden wiki [url=https://worldmarket-linkk.com/ ]deep deep web links [/url]
Jameskes
darkshades marketplace darknet websites [url=https://heinekenoniondarkmarket.com/ ]ruonion [/url]
DavidTon
dark markets austria black market alternative [url=https://worldmarketplacee.com/ ]how to anonymously use darknet markets [/url]
wpiaru
Казино Gama — это отличный вариант для игроков любого уровня благодаря впечатляющему выбору игр и щедрому приветственному бонусу - [url=https://wpia.ru/]Гама казино зарегистрироваться онлайн[/url]
Jonlof
https://stir-service.ru http://deforum.ru/bitrix/redirect.php?goto=https://stir-service.ru http://deimage.ru/bitrix/redirect.php?goto=https://stir-service.ru http://deimon.ru/gourl.php?go=http://stir-service.ru http://dejaac.ir/it/Common/ChangedLanguage?SelectedId=1&url=https://stir-service.ru http://deky.ru/bitrix/rk.php?goto=https://stir-service.ru
Stanleykerry
carding dark web darknet market wiki [url=https://heineken-drugs-online.com/ ]how big is the darknet market [/url]
Stanleykerry
good dark web search engines deep onion links [url=https://heineken-onlinedrugs.com/ ]site darknet fermГ© [/url]
IgnacioPam
fake id dark web 2023 darknet market adderall [url=https://worldoniondarkmarket.com/ ]tor search engine link [/url]
Williamscoda
how to get to darknet market safe dark markets ukraine [url=https://kingdom-darkmarket.com/ ]weed darknet market [/url]
Davidhes
which darknet markets accept zcash dark markets iceland [url=https://cypher-drugs-online.com/ ]buy drugs on darknet [/url]
Darrennup
dbol steroid pills what darknet markets are up [url=https://world-onion-market.com/ ]versus project market [/url]
IgnacioPam
dark markets estonia deep dark web markets links [url=https://worldoniondarkmarket.com/ ]darknet market list 2023 [/url]
Darrennup
dark markets croatia deep web search engine url [url=https://world-onion-darkmarket.com/ ]drug market [/url]
ZacharyPhafe
what darknet markets are still up buying on dark web [url=https://cypherdrugsmarket.com/ ]dark web search engines 2023 [/url]
AndrewRooca
new alphabay darknet market alphabay darknet market [url=https://cypheroniondarkmarket.com/ ]darknet market pills vendor [/url]
Davidhes
best darknet market australia what is the best darknet market [url=https://cypher-drugsonline.com/ ]how to darknet market [/url]
JeromeNusia
reddit darknetmarket Cocorico Market link
Davidgyday
bitcoin dark website adresse onion
Albertoexcak
buy ssn dob with bitcoin darknet market news
AlbertZeque
dark markets darkmarket list
Stanleykerry
cypher market url dark net market
HenryAcuts
phenethylamine drugs dark web vendors
Robertwed
darknet drug market url search darknet market
HenryBok
black market online biggest darknet markets
Jameskes
dark web link darknet markets for steroids
BrettGow
darknet market alphabay darknet illicit drugs
RonaldZet
drugs on deep web tor top websites
Ronaldskype
litecoin darknet markets onion directory
Billyadeld
how to shop on dark web access darknet markets
JamesBus
dark web poison what is darknet markets
KevinDof
darknet gun market we amsterdam
JimmyRok
alphabay market dark markets albania
Richardtroma
darknet market francais tor markets
ScottGot
black market websites credit cards Kingdom Market link
Williamscoda
how to get on the dark web android dark markets andorra
DavidTon
darknet reinkommen bohemia url
ElmerClony
uncensored hidden wiki link dark web links market
Allenthott
dark markets bolivia dark markets greece
Randypep
darknet markets wax weed buying on dark web
EugeneNip
reddit darknet market uk darknet market litecoin
WesleySouby
bohemia link tor link search engine
IgnacioPam
link darknet market deep dark web
RobertBup
deep dark web cypher market link
Wesleysadia
Abacus darknet Market dark web payment methods
Williamkam
bitcoin cash darknet markets reddit best darknet market
Davidgyday
gray market place darknet litecoin
WillisExali
active darknet markets top dumps shop
AndrewRooca
active darknet markets dark web in spanish
Albertoexcak
dark web step by step darknet drugs market
AlbertZeque
deep web cc sites best websites dark web
Stanleykerry
deep cp links darknet vendor reviews
Davidhes
site darknet market darknet market sites
ZacharyPhafe
best dark web marketplaces 2023 buying on dark web
Robertwed
what darknet markets are live deep net links
HenryBok
reddit darknet market noobs tor darknet market address
Danielweimb
dark web fake money search darknet markets
Jameskes
project versus dark web legit sites
BrettGow
dark market onion dark websites
RonaldZet
dark markets 2023 darknet markets 2023
Darrennup
popular darknet markets what darknet markets are still up
Billyadeld
alphabay url Kingdom Market url
JamesBus
darknet drugs counterfeit money deep web
KevinDof
darknet market noobs bible dma drug
Richardtroma
the darknet market reddit best dark web counterfeit money
Devinveift
how to use the darknet markets darknet black market
ScottGot
Abacus Market asap darknet market
JimmyRok
decentralized darknet market dark web store
AndrewLal
incognito link darknet sites
ErnestNax
darknet live markets deep web drugs
Randypep
best darknet market may 2023 reddit darknet market deep dot web
PhillipGoola
darknet market that has ssn database bohemia darknet market
EugeneNip
working darknet markets reddit darknet market how to
Everettkek
darknet bank accounts darknet live markets
Arnoldrab
top ten dark web the armory tor url
WesleySouby
assassination market darknet weed only darknet market
JeromeNusia
dark markets macedonia dark web shopping
Wesleysadia
incognito market darknet darknet market prices
Williamkam
ethereum darknet markets alphabay market darknet
Kaaphoulk
darknet credit card market underground black market website
WillisExali
dark markets chile Kingdom Market darknet
Timothynup
archetyp market link darknet markets availability
AndrewRooca
darknet drugs safe asap market url
AlbertZeque
darknet market adderall search darknet market
Davidhes
darknet market link updates deep web links 2023 reddit
Danielweimb
darknet markets florida how to pay with bitcoin on dark web
ZacharyPhafe
deep net websites dark market list
Robertwed
darknet drug prices uk darknet market iphone
HenryBok
darknet market reddit top onion links
BrettGow
the dark web links 2023 top darknet market now
RonaldZet
deep onion links the best onion sites
Jameskes
dark web shop french dark web
Darrennup
Heineken Express Market deep web drug links
JamesBus
ketamine darknet market buy ssn and dob
Williamscoda
xanax darknet markets reddit darknet market black
DavidTon
drug market darknet the dark web url
Richardtroma
what darknet markets still work biggest darknet market
KevinDof
dark markets macedonia versus darknet market
Devinveift
best darknet markets for marijuana dark net market list reddit
JimmyRok
how to access the dark web on pc deep web cc dumps
ScottGot
black market net black market prices for drugs
WesleySouby
best deep web markets top darknet markets list
EugeneNip
dark markets italy darknet market place search
PhillipGoola
new darknet market reddit largest darknet market
Randypep
market onion deep onion links
Arnoldrab
dark markets montenegro darknet onion links drugs
Wesleysadia
darknet buy drugs best darknet market may 2023 reddit
IgnacioPam
dark web market links 0day onion
JeromeNusia
black market prescription drugs darknet market steroids
Kaaphoulk
darknet drugs reddit dark web hitmen
WillisExali
dark web links market darknet market canada
Davidgyday
buying from darknet market with electrum darknet seiten liste
EdwardLit
dark markets france guns dark market
Davidhes
darknet drugs guide free deep web links
Danielweimb
darknet market onion links dark web cheap electronics
ZacharyPhafe
darknet markets working links black market access
Albertoexcak
what darknet markets are open reliable darknet markets reddit
Ronaldskype
darknet markets urls underground website to buy drugs
HenryBok
list of dark net markets darknet buy drugs
Robertwed
best onion sites 2023 Heineken Express link
ElmerClony
exploit market darknet history of darknet markets
Williamscoda
dark web market place links deep sea darknet market
RonaldZet
darknet websites list 2023 versus project market
BrettGow
onionhub australian darknet markets
AlbertZeque
dark web market list Kingdom link
Stanleykerry
list of dark net markets alpha market url
Darrennup
how to access darknet markets reddit search darknet markets
Jameskes
darknet market status deep website search engine
Edwardhew
best darknet markets dark web market place links
AndrewLal
archetyp darknet market darknet market fake id
ErnestNax
darknet market adderall prices darknet market updates 2023
Billyadeld
darknet onion links drugs top onion links
KevinDof
darknet in person drug sales black market website names
Devinveift
darknet guns market where to find onion links
WesleySouby
black market illegal drugs top darknet market 2023
ScottGot
darknet сайты список reddit darknet market how to
JimmyRok
biggest darknet market 2023 drug market darknet
Randypep
wiki darknet market reddit darknet market list 2023
Wesleysadia
currently darknet markets how to get to darknet market
Arnoldrab
deep web link 2023 marijuana dark web
Williamkam
best deep web markets best card shops
JeromeNusia
deep web links reddit deep web weed prices
WillisExali
how to get on darknet market versus market link
Kaaphoulk
phenazepam pills darknet black market
Davidgyday
reddit darknet market noobs link darknet market
Davidhes
how to darknet market onion directory
ZacharyPhafe
incognito market link darkmarket list
AndrewRooca
deep web market links reddit top 10 dark websites
DavidTon
dark web market darknet market reviews
Ronaldskype
dark web marketplace online onion market
HenryBok
dark web markets dark web login guide
Robertwed
which darknet markets accept zcash dark web poison
ElmerClony
black market online website deep dot web markets
Williamscoda
dark web sites drugs reddit darknet reviews
RonaldZet
best dark web marketplaces 2023 most popular darknet markets 2023
BrettGow
uncensored hidden wiki link dark markets uk
Edwardhew
darknet market list links trusted darknet vendors
ErnestNax
dark web links darknet market dmt
AndrewLal
price of black market drugs how to use the darknet markets
Allenthott
darknet market buying mdma usa tor2door market link
RobertBup
dark markets chile tfmpp pills
JamesBus
reddit darknet market uk tor markets links
Darrennup
dark web trading darknet market reddit 2023
KevinDof
alphabay market url live onion
WesleySouby
darknet market links 2023 reddit best dark web marketplaces 2023
AlbertZeque
darknet drugs germany reddit darknet market deals
EugeneNip
darknet market search engine best darknet market now
Stanleykerry
current best darknet market darknet markets still open
Randypep
weed only darknet market fake id onion
PhillipGoola
working darknet markets 2023 darknet market reddit 2023
Devinveift
onion darknet market deep web trading
ScottGot
how to buy from the darknet markets darknet markets list reddit
IgnacioPam
Kingdom darknet Market most popular darknet market
Wesleysadia
best darknet gun market top ten dark web sites
Arnoldrab
how to anonymously use darknet markets illegal black market
Williamkam
bohemia market url deep onion links
WillisExali
tor darknet market darknet reinkommen
JeromeNusia
phenylethylamine lsd drug wiki
AndrewRooca
best dark web search engine link darknet market vendor guide
ZacharyPhafe
dark markets belgium dark markets france
Davidhes
tor2door darknet market dark markets portugal
Kaaphoulk
darknet markets up best darknet market for psychedelics
Ronaldskype
dread onion tor2door market darknet
DavidTon
buying drugs off darknet darkweb marketplace
Danielweimb
dark chart best darknet market urs
Williamscoda
darknet drug vendor that takes paypal dark web market links
ElmerClony
dark web search engines 2023 dark markets chile
Edwardhew
darkmarket 2023 dark market onion
HenryBok
deep web cc dumps wikipedia darknet market
Robertwed
dark markets germany dark web live
ErnestNax
asap market link darknet market vendor guide
RonaldZet
darknet buy drugs tor2door market url
EugeneNip
top dark net markets cannabis dark web
Jameskes
darknet market comparison onion domain and kingdom
Richardtroma
bohemia market darknet dnm xanax
KevinDof
dark markets finland buy real money
WesleySouby
reddit darknet market noobs bible reddit darknet market noobs bible
JamesBus
hire an assassin dark web biggest darknet markets 2023
Randypep
history of darknet markets darknet markets best
PhillipGoola
dark markets romania dark net market
Devinveift
dark web sites xxx cheapest drugs on darknet
AlbertZeque
alphabay market net tor market
Billyadeld
black market deep dark markets ukraine
Stanleykerry
dark markets south korea darknet stock market
Timothynup
best darknet market australia dark markets guyana
Wesleysadia
deep web drug markets bohemia market darknet
Arnoldrab
nike jordan pill darknet markets reddit 2023
Davidhes
darkmarket 2023 dark markets czech republic
EdwardLit
safe darknet markets weed only darknet market
AndrewRooca
best dark web links onion tube porn
WillisExali
online onion market bohemia darknet market
DavidTon
onion link search engine darknet paypal accounts
ZacharyPhafe
deep web shopping site onion darknet market
Ronaldskype
deep web links reddit cheapest drugs on darknet
ElmerClony
bohemia market darknet reddit darknet market guide
Williamscoda
dark web prostitution wired darknet markets
Edwardhew
deep dark web dark web illegal links
ErnestNax
deep dark web reliable darknet markets reddit
RonaldZet
dark net market list back market trustworthy
AndrewLal
florida darknet markets black market prescription drugs for sale
Albertoexcak
assassination market darknet darknet drug trafficking
Robertwed
tramadol dark web dark markets ecuador
Danielweimb
black market website names working darknet markets 2023
Kaaphoulk
bitcoin darknet markets incognito darknet market
WesleySouby
dark markets albania carding dark web
Jameskes
buy ssn and dob darknet reinkommen
Davidgyday
darknet market canada bohemia market url
JamesBus
dark web sites name list drug markets onion
Darrennup
bitcoin darknet drugs xanax on darknet
Randypep
black market drugs darknet prices
PhillipGoola
darknet market reddit list darknet online drugs
Devinveift
online black market uk darknet websites list 2023
ScottGot
darknet markets best dark web links adult
AlbertZeque
adresse dark web dark web search engines 2023
Wesleysadia
Kingdom Market darknet bohemia market
Stanleykerry
black market prices for drugs best australian darknet market
Williamkam
Cocorico Market best website to buy cc
EdwardLit
gbl drug wiki darknet markets without login
Davidhes
darknet drug markets reddit bohemia darknet market
Ronaldskype
how to get access to darknet Abacus Market url
DavidTon
darknet database market berlin telegram group drugs
Williamscoda
dnm xanax reddit darknet market list 2023
ElmerClony
Kingdom Market darknet darknet market search
ErnestNax
darknet market list links darknet market oxycontin
Edwardhew
best market darknet drugs darknet site
AndrewLal
darkfox darknet market deep sea darknet market
WesleySouby
Cocorico Market darknet darkfox market
EugeneNip
versus market darknet market list reddit
ZacharyPhafe
pyramid pill tor markets 2023
BrettGow
buy drugs on darknet fake id dark web 2023
RonaldZet
dark markets austria reddit darknet markets 2023
Jameskes
darknet marketplace dark web hitmen
KevinDof
deep net links dark web weed
JeromeNusia
what is a darknet drug market like darknet drug links
Richardtroma
darknet market list 2023 dark markets macedonia
Albertoexcak
online black market uk Cocorico Market
Danielweimb
wiki darknet market darknet market alphabay
Kaaphoulk
darknet market xanax dark markets chile
Randypep
darknet market oxycontin black market websites tor
PhillipGoola
darknet markets with tobacco darknet markets list
Darrennup
darknet market pills vendor deep web drugs
JamesBus
reddit darknet market 2023 reddit darknet market list
Devinveift
verified darknet market guide to darknet markets
ScottGot
outlaw market darknet onion dark web list
Wesleysadia
darknet markets 2023 dark web links market
Billyadeld
unicorn pill darknet market google
IgnacioPam
core market darknet trusted darknet markets weed
AlbertZeque
uncensored hidden wiki link dark markets luxembourg
Arnoldrab
darkmarket list online black marketplace
Stanleykerry
asap market darknet dark web vendors
RobertBup
active darknet markets darknet website for drugs
DavidTon
black market url deep web darknet markets ranked 2023
EdwardLit
euroguns deep web asap market link
Williamkam
2023 darknet markets darknet market ranking
AndrewRooca
how to install deep web onion deep web wiki
Williamscoda
dark web markets 2023 deep web markets
ElmerClony
grey market darknet what darknet markets are still open
Edwardhew
dark market reddit wikipedia darknet market
WillisExali
darknet market thc oil reddit darknet market noobs
ErnestNax
reddit darknet market deals best darknet market reddit
Davidhes
darknet sites deep web links reddit
EugeneNip
dark markets ecuador deep web links reddit 2023
AndrewLal
dark markets bolivia decentralized darknet market
WesleySouby
dark websites reddit darknetlive
HenryBok
new dark web links darknet markets that take ethereum
KevinDof
darknet market that has ssn database how to access deep web safely reddit
Robertwed
darknet drug market site darknet onion
BrettGow
darknet union darknet market vendors
RonaldZet
hidden uncensored wiki buy drugs from darknet
Richardtroma
darknet markets working links xanax darknet markets reddit
ZacharyPhafe
best lsd darknet market darknet drugs market
Albertoexcak
darknet markets tramadol dark web
JeromeNusia
tor market url deep web onion url
PhillipGoola
darknet market sites and how to access dark web markets
Randypep
deep web marketplaces reddit buy drugs online darknet
Darrennup
onion link reddit drug markets onion
JamesBus
how to access the black market dark markets united kingdom
Danielweimb
drugs sold on dark web darknet market script
Kaaphoulk
how to access the dark web 2023 Cocorico Market url
Davidgyday
buying credit cards on dark web legit darknet sites
ScottGot
darknet market reddit list the darknet market reddit
JimmyRok
black market deep darknet telegram group
Wesleysadia
step by step dark web how to buy things off the black market
Billyadeld
darkmarket 2023 dark web prostitution
IgnacioPam
buds express site darknet onion
AlbertZeque
darknet steroid markets blue lady e pill
Ronaldskype
dark market wiki sticks drugs
Arnoldrab
darknet drugs shipping top darknet drug sites
ElmerClony
dark web search engines 2023 deep web marketplaces reddit
Williamscoda
darknet markets 2023 updated best fraud market darknet
EdwardLit
darknet drugs sites drug markets onion
AndrewRooca
updated darknet market links 2023 best dark web counterfeit money
Stanleykerry
adresse onion market deep web 2023
Williamkam
darknet drug markets reddit best card shops
WillisExali
tor market links 2023 xanax on darknet
KevinDof
darknet black market list darknet drugs sales
HenryBok
buy drugs on darknet the real deal market darknet
Robertwed
tor search onion link active darknet markets
Davidhes
best darknet market for lsd biggest darknet markets
RonaldZet
how to buy bitcoin and use on dark web darknet drugs sales
Jameskes
vice city darknet market dynabolts pills
BrettGow
Kingdom Market carding deep web links
PhillipGoola
what darknet markets are open hidden uncensored wiki
Randypep
dark markets netherlands versus project link
ZacharyPhafe
deep web url links xanax on darknet
Richardtroma
dark markets monaco darknet online drugs
JamesBus
darknet market list versus project market url
Darrennup
reliable darknet markets reddit active darknet market urls
Albertoexcak
vice city market url access the dark web reddit
JeromeNusia
decabol pills darknet markets best
Danielweimb
black market credit card dumps tor market links
Wesleysadia
darknet drugs url dark markets bulgaria
IgnacioPam
darknet market reddit list what darknet market to use
Billyadeld
vice city market darknet market reddit
JimmyRok
tor market links dark markets south korea
ScottGot
best darknet market for weed uk Abacus Market darknet
Kaaphoulk
Abacus link cheap darknet websites dor drugs
Devinveift
the dark web shop darknet drug markets 2023
Davidgyday
dark net market the darknet market reddit
Ronaldskype
top 10 dark websites black market access
DavidTon
best darknet market links dark web sites xxx
Williamscoda
active darknetmarkets what is darknet markets
ElmerClony
deep web onion url orange sunshine lsd
AlbertZeque
top darknet markets 2023 buying drugs on the darknet
AndrewRooca
darknetlive buying from darknet market with electrum
EdwardLit
duckduckgo onion site cypher url
WesleySouby
dark web market place links dark market onion
Williamkam
dark markets sweden carding deep web links
WillisExali
deep website search engine darknet market for noobs
Stanleykerry
asap darknet market counterfeit money dark web reddit
KevinDof
dark web poison australian darknet markets
HenryBok
dark web payment methods reddit best darknet market
RonaldZet
versus project market link darkmarket list
BrettGow
dark markets usa dark web poison
Robertwed
dark markets ukraine how to install deep web
Davidhes
how to order from dark web tor markets 2023
Randypep
exploit market darknet counterfeit money onion
PhillipGoola
vice city market link dark markets poland
Jameskes
hacking tools darknet markets dark web vendors
JamesBus
shop online without cvv code archetyp market url
Darrennup
how to get on the dark web android dark markets usa
ZacharyPhafe
russian darknet market deep web updated links
Albertoexcak
dark web payment methods safe darknet markets
Richardtroma
bohemia market url darknet markets availability
IgnacioPam
darknet market oz darknet websites drugs
Wesleysadia
the darknet drugs tor market darknet
JeromeNusia
back market trustworthy buying drugs off darknet
JimmyRok
steroid market darknet darknet market buying mdma usa
ScottGot
dark web sites name list dark markets malaysia
Danielweimb
dark markets ireland buying from darknet market with electrum
Billyadeld
Cocorico darknet Market tor drugs
Devinveift
deep dot web links how to darknet market
Kaaphoulk
darknet selling drugs darknet markets 2023
DavidTon
darkfox market url new darknet marketplaces
Ronaldskype
darknet market francais oniondir deep web link directory
Davidgyday
Heineken Express url deep onion links
Edwardhew
deep web shopping site dark web steroids
EugeneNip
current list of darknet markets mdm love drug
ErnestNax
darknet gun market tor marketplaces
Arnoldrab
monkey xtc pill darkfox link
EdwardLit
cp onion onion darknet market
AndrewRooca
berlin telegram group drugs what are darknet drug markets
WesleySouby
top ten deep web darknet market url list
Williamkam
best drug darknet the dark web shop
AlbertZeque
reddit darknet markets list best lsd darknet market
WillisExali
deep web shopping site vice city darknet market